Bir Demet Hatıra (Menkıbe) / Buhari
Menkıbeler Bölümü
بَاب نِسْبَةِ الْيَمَنِ إِلَى إِسْمَاعِيلَ مِنْهُمْ أَسْلَمُ بْنُ أَفْصَى بْنِ حَارِثَةَ بْنِ عَمْرِو بْنِ عَامِرٍ مِنْ خُزَاعَةَ
Yemenlilerin İsmail b. İbrahim’e Nisbet Edilmesi
Huzâa`dan olduğu halde Eslem b. Efsâ b. Harise b. Amr b. Âmir de Yemenlilerdendir
1 – حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِي عُبَيْدٍ حَدَّثَنَا سَلَمَةُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ : خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَى قَوْمٍ مِنْ أَسْلَمَ يَتَنَاضَلُونَ بِالسُّوقِ فَقَالَ ارْمُوا بَنِي إِسْمَاعِيلَ فَإِنَّ أَبَاكُمْ كَانَ رَامِيًا وَأَنَا مَعَ بَنِي فُلَانٍ لِأَحَدِ الْفَرِيقَيْنِ فَأَمْسَكُوا بِأَيْدِيهِمْ فَقَالَ مَا لَهُمْ قَالُوا وَكَيْفَ نَرْمِي وَأَنْتَ مَعَ بَنِي فُلَانٍ قَالَ ارْمُوا وَأَنَا مَعَكُمْ كُلِّكُمْ
Seleme (r.a.) şöyle demiştir: Resûlullah (s.a.) bir keresinde Eslem oğulları’ndan bir topluluk çarşıda ok atma yarışı yapar¬ken yanlarına geldi: “Ok atınız ey İsmail’in oğulları! Çünkü sizin (büyük) babanız da usta bir atıcı idi. (Bu yarışta) ben de filan oğullarını tutuyorum (Mihcen b. Edra`) ” buyur¬du. Peygamber’in bu sözünü işitince iki taraftan biri yarıştan vazgeçtiler. Bunun üzerine Resûlullah: “Bunlar neden ok atmıyorlar?” buyurdu. Onlar da: Sen karşı grupla beraberken biz nasıl ok atarız? dediler. Resûlullah: “Haydi atınız! Ben sizin hepinizle beraberim” buyurdu. (Buhârî, Menâkib, 4, hadis: 3507)
Ravi Tanıtımı
1. Müsedded (ö. 228)
Müsedded b. Müserhed b. Müserbel.
2. Yahya (ö. 198)
Yahya b. Saîd b. Ferrûh el-Kattân et-Temîmî velâen, Ebu Saîd el-Basrî el-Ahvel.
3. Yezid b. Ebi Ubeyd (ö. 146)
Yezid b. Ebi Ubeyd el-Eslemî, Ebu Halid el-Medenî.
4. Seleme (ö. 74)
Seleme b. Amr b. el-Ekva` el-Eslemî, Ebu Müslim veya Ebu İyâs el-Medenî.
بَاب ذِكْرِ أَسْلَمَ وَغِفَارَ وَمُزَيْنَةَ وَجُهَيْنَةَ وَأَشْجَعَ
Eslem, Ğıfâr, Muzeyne, Cuheyne ve Eşca` Kabileleri
2 – حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ سَعْدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ هُرْمُزَ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ : قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قُرَيْشٌ وَالْأَنْصَارُ وَجُهَيْنَةُ وَمُزَيْنَةُ وَأَسْلَمُ وَغِفَارُ وَأَشْجَعُ مَوَالِيَّ لَيْسَ لَهُمْ مَوْلًى دُونَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ
Ebu Hüreyre’den (r.a.) rivayet edildiğine göre Peygamber (s.a.) şöyle buyurdu: “Kureyş, Ensâr (Evs ve Hazrec), Cuheyne, Muzeyne, Es¬lem, Gıfâr, Eşca` (kabileleri) benim has yardımcılarımdır. Onların Allah’tan ve Resûlullah’tan başka velîleri (himaye edenleri) yoktur”. (Buhârî, Menâkib, 6, hadis: 3512)
Ravi Tanıtımı
1. Ebu Nuaym (ö. 219)
el-Fadl b. Dükeyn, Ebu Nuaym el-Kûfî el-Ahvel.
2. Süfyân (ö. 160, 161, 162)
Süfyân b. Saîd b. Mesrûk es-Sevrî, Ebu Abdullah el-Kûfî.
3. Sa`d b. İbrahim (ö. 125, 127)
Sa`d b. İbrahim b. Abdurrahman b. Avf ez-Zührî, Ebu İshak veya Ebu İbrahim el-Medenî.
4. Abdurrahman b. Hürmüz (ö. 117)
Abdurrahman b. Hürmüz, Ebu Davud veya Ebu Hâzim ya da Ebu Ahmed el-Medenî.
5. Ebu Hüreyre (ö. 57, 58, 59)
Abdurrahman b. Sahr b. Âmir b. Zi’ş-Şerrî b. Tarîf b. Attâb ed-Devsî.
بَاب قِصَّةِ الْحَبَشِ وَقَوْلِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَا بَنِي أَرْفِدَةَ
Habeş Kıssası ve Peygamber’in: “Ey Erfide Oğulları!” Demesi
3 – حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ عُقَيْلٍ عَنْ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ أَبَا بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ دَخَلَ عَلَيْهَا وَعِنْدَهَا جَارِيَتَانِ فِي أَيَّامِ مِنًى تُغَنِّيَانِ وَتُدَفِّفَانِ وَتَضْرِبَانِ وَالنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مُتَغَشٍّ بِثَوْبِهِ فَانْتَهَرَهُمَا أَبُو بَكْرٍ فَكَشَفَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ وَجْهِهِ فَقَالَ دَعْهُمَا يَا أَبَا بَكْرٍ فَإِنَّهَا أَيَّامُ عِيدٍ وَتِلْكَ الْأَيَّامُ أَيَّامُ مِنًى وَقَالَتْ عَائِشَةُ رَأَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَسْتُرُنِي وَأَنَا أَنْظُرُ إِلَى الْحَبَشَةِ وَهُمْ يَلْعَبُونَ فِي الْمَسْجِدِ فَزَجَرَهُمْ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دَعْهُمْ أَمْنًا بَنِي أَرْفِدَةَ يَعْنِي مِنْ الْأَمْنِ
Âişe’nin (r.anha) rivayet ettiğine göre, Minâ günlerinde yanında şarkı söyleyen, def çalan iki kız varken yanına Ebu Bekr girmiş. Bu sırada Peygamber de örtüsüne bürünmüş, yatağına uzanmıştı. Ebu Bekr o kızları azarlamış. Peygamber (s.a.) hemen yüzünden örtüyü aç¬mış ve Ebu Bekr’e hitaben: “Ya Ebu Bekr, onlara ilişme, çünkü bu günler bayram gün¬leridir; bu günler Minâ günleridir” buyurmuştur.
Yine bu senedle Âişe (r.anha) şöyle demiştir: Habeşliler mescidde oyun oynuyorlar, ben de onlara seyrediyordum, Peygamber de beni perdeliyordu. Habeşliler’i Ömer azarlayıp kovmaya kalktı. Bunun üzerine Peygamber (s.a.) Ömer’e hitaben: “Bırak onları” (Habeşliler’e de:) “Rahatça oyu¬nunuza devam edin ey Erfide oğulları!” buyurdu. (Buhârî, Menâkib, 15, hadis: 3529)
Ravi Tanıtımı
1. Yahya b. Bükeyr (ö. 231)
Yahya b. Abdullah b. Bükeyr el-Kureşî el-Mahzûmî, Ebu Zekeriyya el-Mısrî.
2. Leys (ö. 175)
Leys b. Sa`d b. Abdurrahman el-Fehmî, Ebu’l-Hâris. Mısır’ın imamı.
3. Ukayl (ö. 144)
Ukayl b. Hâlid b. Akîl, Ebu Hâlid el-Emevî.
4. İbn Şihâb (ö. 124)
Muhammed b. Müslim b. Ubeydullah b. Abdullah b. Şihâb b. Abdullah b. Hâris b. Zühre el-Kureşî ez-Zührî, Ebubekir el-Medenî.
5. Urve (ö. 92, 95)
Urve b. Zübeyr b. Avvâm b. Huveylid, Ebu Abdullah el-Medenî, el-Esedî el-Kureşî.
6. Âişe (ö. 57)
Âişe bint Ebi Bekr es-Sıddîk.
بَاب خَاتِمِ النَّبِيِّينَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
Peygamberin “”Hâtemin-Nebiyyîn” İsmi
4 – حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ حَدَّثَنَا سَلِيمُ بْنُ حَيَّانَ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ مِينَاءَ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ : قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَثَلِي وَمَثَلُ الْأَنْبِيَاءِ كَرَجُلٍ بَنَى دَارًا فَأَكْمَلَهَا وَأَحْسَنَهَا إِلَّا مَوْضِعَ لَبِنَةٍ فَجَعَلَ النَّاسُ يَدْخُلُونَهَا وَيَتَعَجَّبُونَ وَيَقُولُونَ لَوْلَا مَوْضِعُ اللَّبِنَةِ
Câbir b. Abdullah’dan (r.a.) rivayet edildiğine göre Peygamber (s.a.) şöyle buyurdu: “Benimle diğer peygamberlerin durumu şu kim¬seye benzer: O kişi bir ev yaptırmış ve binayı tamamlayıp süslemiş de yalnız bir tuğlası eksik kalmış. İnsanlar bi¬nayı gezmeye başlarlar. Ve (o eksik yeri görüp) hayret ederek: Keşke şu tuğlanın yeri boş bırakılmasaydı! derler”. (Buhârî, Menâkib, 18, hadis: 3534)
Ravi Tanıtımı
1. Muhammed b. Sinan (ö. 222)
Muhammed b. Sinan el-Bâhilî, Ebu Bekr el-Basrî.
2. Selim b. Hayyân (ö. ?)
Selim b. Hayyân b. Bistâm el-Huzelî el-Basrî.
3. Saîd b. Mînâ’ (ö. ?)
Saîd b. Mînâ’ el-Hicâzî el-Mekkî.
4. Cabir b. Abdullah (ö. 73, 77)
Cabir b. Abdillah b. Amr b. Harâm b. Ka`b el-Ensârî es-Sülemî, Ebu Abdullah veya Ebu Abdurrahman ya da Ebu Muhammed.
بَاب خَاتِمِ النُّبُوَّةِ
Peygamberlik Mührü
5 – حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا حَاتِمٌ عَنْ الْجُعَيْدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالَ سَمِعْتُ السَّائِبَ بْنَ يَزِيدَ قَالَ :ذَهَبَتْ بِي خَالَتِي إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَتْ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ ابْنَ أُخْتِي وَقَعَ فَمَسَحَ رَأْسِي وَدَعَا لِي بِالْبَرَكَةِ وَتَوَضَّأَ فَشَرِبْتُ مِنْ وَضُوئِهِ ثُمَّ قُمْتُ خَلْفَ ظَهْرِهِ فَنَظَرْتُ إِلَى خَاتِمٍ بَيْنَ كَتِفَيْهِ
قَالَ ابْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ الْحُجْلَةُ مِنْ حُجَلِ الْفَرَسِ الَّذِي بَيْنَ عَيْنَيْهِ قَالَ إِبْرَاهِيمُ بْنُ حَمْزَةَ مِثْلَ زِرِّ الْحَجَلَةِ
es-Sâib b. Yezîd şöyle dedi: Teyzem beni Resûlullah’ın yanına götürdü: Ya Resûlallah, kızkardeşimin oğlu hastadır, dedi. Resûlullah (s.a.) başımı sıvazladı ve bana bereket duâsı etti. Son¬ra abdest aldı. Ben de abdest suyundan içtim. Sonra arkasında durdum ve iki küreği arasındaki Peygamberlik Mührü’nü gördüm.
Ubeydullah: “el-Hucle”, atın iki gözü arasında olan be¬yazlığa denir, dedi. İbrahim b. Hamza da: Peygam¬berlik Mührü, gerdek çadırının iri düğmesi büyüklüğündeydi, dedi. (Buhârî, Menâkib, 22, hadis: 3541)
Ravi Tanıtımı
1. Muhammed b. Ubeydullah (ö. ?)
Muhammed b. Ubeydullah b. Muhammed b. Zeyd b. Ebi Zeyd el-Kureşî el-Umevî, Ebu Sâbit el-Medenî.
2. Hâtim (ö. 186)
Hâtim b. İsmail b. Muhammed el-Medenî, Ebu İsmail.
3. el-Cuayd b. Abdurrahman (ö. 144)
el-Ca`d b. Abdurrahman b. Evs el-Kindî, Ebu Zeyd ya da Ebu Yezid el-Medenî. İsmine el-Cuayd da denilmiştir.
4. es-Sâib b. Yezid (ö. 91)
es-Sâib b. Yezid b. Saîd b. Sümâme el-Kindî. Kendisi de babası da sahabîdir.
بَاب صِفَةِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
Peygamber’in Vasfı
6 – حَدَّثَنِي ابْنُ بُكَيْرٍ قَالَ حَدَّثَنِي اللَّيْثُ عَنْ خَالِدٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِي هِلَالٍ عَنْ رَبِيعَةَ بْنِ أَبِي عَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالَ سَمِعْتُ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ يَصِفُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ كَانَ رَبْعَةً مِنْ الْقَوْمِ لَيْسَ بِالطَّوِيلِ وَلَا بِالْقَصِيرِ أَزْهَرَ اللَّوْنِ لَيْسَ بِأَبْيَضَ أَمْهَقَ وَلَا آدَمَ لَيْسَ بِجَعْدٍ قَطَطٍ وَلَا سَبْطٍ رَجِلٍ أُنْزِلَ عَلَيْهِ وَهُوَ ابْنُ أَرْبَعِينَ فَلَبِثَ بِمَكَّةَ عَشْرَ سِنِينَ يُنْزَلُ عَلَيْهِ وَبِالْمَدِينَةِ عَشْرَ سِنِينَ وَقُبِضَ وَلَيْسَ فِي رَأْسِهِ وَلِحْيَتِهِ عِشْرُونَ شَعَرَةً بَيْضَاءَ قَالَ رَبِيعَةُ فَرَأَيْتُ شَعَرًا مِنْ شَعَرِهِ فَإِذَا هُوَ أَحْمَرُ فَسَأَلْتُ فَقِيلَ احْمَرَّ مِنْ الطِّيبِ
Enes b. Mâlik’ten (r.a.) rivayet edildiğine göre Peygamber’i (s.a.) şöyle ediyordu: Pey¬gamber kavminin orta boylusu idi. Çok uzun da değil, kısa da değil¬di. Teninin rengi kırmızıya çalan beyazdı. Kireç gibi beyaz değildi, kara yağız da değildi. Kıvırcık, kısa saçlı değildi. Düz ve uzun saçlı da değildi. O, mutedil sarkık saçlı idi. Ona kırk yaşında vahiy geldi. Vahiy indirilmekte olduğu halde Mekke’de on yıl kaldı, Medine’de on yıl (yaşa¬dı); başında ve sakalında yirmi tel bile ak saç yoktu.
Rabîa b. Ebî Abdirrahman yukarıdaki senedle şöyle demiş¬tir: Ben Peygamber’in saçından birazını gördüm, kırmızı idi. Enes b. Mâlik’e: Peygamber saçını boyadı mı, bu gördüğüm saçlar kırmızı idi? dedim. Bana: (Hayır boyamadı.) O saçlar başına sürdüğü kokudan dolayı kırmızı olmuştur, denildi. (Buhârî, Menâkib, 23, hadis: 3547)
Ravi Tanıtımı
1. İbn Bükeyr (ö. 231)
Yahya b. Abdullah b. Bükeyr el-Kureşî el-Mahzûmî, Ebu Zekeriyya el-Mısrî.
2. Leys (ö. 175)
Leys b. Sa`d b. Abdurrahman el-Fehmî, Ebu’l-Hâris. Mısır’ın imamı.
3. Halid (ö. 139)
Halid b. Yezîd el-Cumahî es-Seksekî. Ebu Abdurrahim el-İskenderânî el-Mısrî.
4. Saîd b. Ebi Hilal (ö. 135)
Saîd b. Ebi Hilâl el-Leysî, Ebu’l-Alâ’ el-Mısrî.
5. Rabia b. Ebi Abdurrahman (ö. 136)
Rabia b. Ebi Abdurrahman Ferrûh el-Medenî’dir. tabiîndendir. İmam Mâlik’in hocalarındandır. Rabiatu’r-Re’y ismiyle meşhurdur.
6. Enes b. Mâlik (ö. 91)
Enes b. Mâlik en-Nadr b. Damdam, Ebu Hamza el-Ensârî el-Hazrecî.
7 – حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ يُونُسَ عَنْ ابْنِ شِهَابٍ قَالَ أَخْبَرَنِي عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَسْدِلُ شَعَرَهُ وَكَانَ الْمُشْرِكُونَ يَفْرُقُونَ رُءُوسَهُمْ فَكَانَ أَهْلُ الْكِتَابِ يَسْدِلُونَ رُءُوسَهُمْ وَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُحِبُّ مُوَافَقَةَ أَهْلِ الْكِتَابِ فِيمَا لَمْ يُؤْمَرْ فِيهِ بِشَيْءٍ ثُمَّ فَرَقَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رَأْسَهُ
İbn Abbas’tan (r.a.) şöyle rivayet edildi: Resûlullah (s.a.) saçla¬rını alnının üstüne bırakırdı. Müşrikler ise saçlarını alnın iki tarafına ayırırlardı. Kitab ehli olanlar da saçlarını alın¬larına salıverirlerdi. Resûlullah, hakkında birşey ile emrolunmadığı hallerde kitab ehline uygun hareket ederdi. Sonraları Resûlullah da saçını iki tarafa ayırıp bıraktı. (Buhârî, Menâkib, 23, hadis: 3558)
Ravi Tanıtımı
1. Yahya b. Bükeyr (ö. 231)
Yahya b. Abdullah b. Bükeyr el-Kureşî el-Mahzûmî, Ebu Zekeriyya el-Mısrî.
2. Leys (ö. 175)
Leys b. Sa`d b. Abdurrahman el-Fehmî, Ebu’l-Hâris. Mısır’ın imamı.
3. Yunus (ö. 159)
Yunus b. Yezid b. Ebi’n-Necâd, Ebu Yezid el-Kureşî.
4. İbn Şihâb (ö. 124)
Muhammed b. Müslim b. Ubeydullah b. Abdullah b. Şihâb b. Abdullah b. Hâris b. Zühre el-Kureşî ez-
Zührî, Ebubekir el-Medenî.
5. Ubeydullah b. Abdullah (ö. 94)
Ubeydullah b. Abdullah b. Utbe b. Mesud b. Habîb el-Hüzelî el-Medenî, Ebu Abdullah.
6. İbn Abbas (ö. 68, 69, 70)
Abdullah b. Abbas b. Abdulmuttalib b. Hâşim el-Kureşî.
8 – حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ : مَا مَسِسْتُ حَرِيرًا وَلَا دِيبَاجًا أَلْيَنَ مِنْ كَفِّ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَلَا شَمِمْتُ رِيحًا قَطُّ أَوْ عَرْفًا قَطُّ أَطْيَبَ مِنْ رِيحِ أَوْ عَرْفِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
Enes b. Mâlik (r.a.) şöyle dedi: Ben hayatımda Peygamber’in (s.a.) elinden daha yumuşak hiçbir ipeğe el sürmedim. Yine ben ömrümde Peygamber’in kokusundan daha hoş, daha temiz bir koku da asla koklamadım. (Buhârî, Menâkib, 23, hadis: 3561)
Ravi Tanıtımı
1. Süleyman b. Harb (ö. 224)
Süleyman b. Harb b. Necîl, Ebu Eyyüb el-Ezdî el-Vâşihî.
2. Hammâd (ö. 179)
Hammâd b. Zeyd b. Dirhem, Ebu İsmail el-Ezrak el-Ezdî el-Basrî el-Cehdamî.
3. Sâbit (ö. 123, 127)
Sâbit b. Ebi Eslem, Ebu Muhammed el-Bunânî mevlahum el-Basrî.
4. Enes (ö. 91)
Enes b. Mâlik en-Nadr b. Damdam, Ebu Hamza el-Ensârî el-Hazrecî.
(1475)