Tarihi Rivayetler Işığında Hz. Dânyâl (as) | Muhammed Emin Yıldırım

Sîret-i Enbiyâ derslerimizde bu hafta konumuz Hz. Dânyâl idi. Muhammed Emin Yıldırım hocamız, “Tarihi Rivayetler Işığında Hz. Dânyâl (as)” serlevhasının altında önce neden ve nasıl Hz. Dânyâl’i işlememiz gerektiğini, arkasından ise özellikle Hz. Üzeyir’e gelen sürece kadar İsrâiloğulları’nın ne gibi merhalelerden geçtiklerini yine önemli mesaj ve derslerle bize anlattı. Haftaya inşallah Hz. Dânyâl’e yine devam edeceğiz…

Dersten Cümleler

Mü’min yüreği/inanan bir insanın yüreği zaten hep böyledir; bir tarafta sevinç vardır, diğer tarafta hüzün…

Duamız, “Allah’ım! Bahar bahçelerimizi arttır, kışımızı bahara, hazanımızı yaza çevir.” şeklindedir.

Şaban ayı bir köprüdür. Bizi Ramazan’a bağlayan köprüdür.

Ne yazık ki filmlerin, medyanın veya halk kültürünün etkisi ile çok anlamlı ve mesaj dolu bazı isimler alay konusu yapılmaktadır.

Hz. Ali;  Dânyâl (as) hakkında: “O, Resûl olmayan bir Nebî idi.” demiştir.(Sâlebî Arâʾisü’l-mecâlis, s. 341).

İbn Kesir: “Bu rivayetlere göre, o kişi bu zamanlardan çok daha önceki dönemlerde yaşamış peygamberlerden biri olabilir. Allah en iyisini bilir.” (İbn Kesir, el-Bidaye ve’n-Nihaye, 2/377).

İmâm Nevevî, Tehzibü’l-Esma ve’l-Lüğat eserinde Hz. Dânyâl’ı, kendisine hikmet ve nübüvvet verilen birisi olarak tanıtır. (Nevevi, Tehzibü’l-Esma ve’l-Lüğat, 1/179).

Konunun zorluğu:

Hz. Dânyâl (as) Kur’ân’da anlatılan bir peygamber değildir.
Hadislerde de açıkça isminden ve hayatından bahsedilen bir peygamber değildir.

İki kaynak:

1- Ehli Kitab’ın aktardığı bilgiler
2- Tarihi kaynaklarımızda aktarılan bilgiler

Peygamberlerin ortak sıfatları:

– Emânet
– Sıdk
– Fetânet.
– İsmet
– Tebliğ

Neden Hz. Dânyâl’i işleme ihtiyacı duyduk?

1- Peygamber çocukları bile olsa sapmanın insanı nerelere sürükleyebileceğini biraz olsun görmek için
2- İsrâiloğulları’nın Yahudileşme süreçlerini biraz olsun görmek için
3- Kısa da olsa Yahudilerin tarihini biraz olsun görmek için
4- Yahudilerin karakterlerini ve akidelerine nasıl yaklaştıklarını bir kez daha biraz olsun görmek için
5- Kur’ân’ın anlattığı bir peygamber olan Hz. Üzeyir’e kadar olan süreci biraz olsun görmek için

وَاِذِ ابْتَلٰٓى اِبْرٰه۪يمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَاَتَمَّهُنَّۜ قَالَ اِنّ۪ي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ اِمَاماًۜ قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّت۪يۜ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِم۪ينَ

“Rabbi İbrâhim’i bir takım emirlerle denemiş, o da onları yerine getirmişti. Allah, “seni insanlara imam/önder kılacağım” demişti. O “soyumdan da” deyince, “zalimler benim ahdime erişemez” buyurmuştu.” (Bakara 2/124)

وَلَقَدْ اٰتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَقَفَّيْنَا مِنْ بَعْدِه۪ بِالرُّسُلِ وَاٰتَيْنَا ع۪يسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَاَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِۜ اَفَكُلَّمَا جَٓاءَكُمْ رَسُولٌ بِمَا لَا تَهْوٰٓى اَنْفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْۚ فَفَر۪يقاً كَذَّبْتُمْۘ وَفَر۪يقاً تَقْتُلُونَ

“Andolsun biz Mûsâ’ya kitabı verdik. Ondan sonra da ardarda peygamberler gönderdik. Meryem Oğlu Îsâ’ya da açık kanıtlar verdik ve onu Rûhulkudüs ile destekledik. Ama ne zaman size bir peygamber nefislerinizin hoşlanmadığı bir şey getirdiyse büyüklendiniz, kimini yalanladınız, kimini de öldürdünüz, doğru değil mi?” (Bakara 2/87)

Bu sürecin en önemli 5 hadisesi:

M.Ö. 722’de Asurluların kuzeydeki İsrail krallığını işgal etmesi
M.Ö. 605’de Yahuda Krallığı’nın Babillerin kontrolüne girmesi
M.Ö. 586’da Babil Kralı Nebukadnezzar/Buhtunnasr’ın Yahuda Krallığı’nın yıkması ve Beytü’l-Makdis’i yerle bir etmesi
M.Ö. 444’de Yahuda valisi Nehemya’nın Kudüs’ü yeniden yapılandırması ve Yahudi toplumunu toparlaması
M.Ö. 398’de Ezra’nın dini anlamda çok büyük adımlar atması ve Yahudilerin inanç noktasında farklı bir yenilenmeye girmeleri

وَقَضَيْنَٓا اِلٰى بَن۪ٓي اِسْرَٓاء۪يلَ فِي الْكِتَابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْاَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَب۪يرًا

“Biz kitapta İsrâiloğulları’na şöyle bildirmiştik: “Yeryüzünde mutlaka iki defa fesat çıkaracak, çok böbürleneceksiniz.” (İsrâ 17/4)

فَاِذَا جَٓاءَ وَعْدُ اُو۫لٰيهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَٓا اُو۬ل۪ي بَأْسٍ شَد۪يدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِۜ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا

“Bunlardan ilkinin zamanı gelince, üzerinize güçlü kuvvetli kullarımızı gönderdik. Bunlar, evlerin arasında dolaşarak (sizi) aradılar. Bu, yerine getirilmiş bir vaad idi.” (İsrâ 17/5)

ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَاَمْدَدْنَاكُمْ بِاَمْوَالٍ وَبَن۪ينَ وَجَعَلْنَاكُمْ اَكْثَرَ نَف۪يرًا

“Sonra onlara karşı size tekrar (galibiyet ve zafer) verdik; servet ve oğullarla gücünüzü arttırdık; sayınızı daha da çoğalttık.” (İsrâ 17/6)

اِنْ اَحْسَنْتُمْ اَحْسَنْتُمْ لِاَنْفُسِكُمْ وَاِنْ اَسَأْتُمْ فَلَهَاۜ فَاِذَا جَٓاءَ وَعْدُ الْاٰخِرَةِ لِيَسُٓؤُ۫ا وُجُوهَكُمْ وَلِيَدْخُلُوا الْمَسْجِدَ كَمَا دَخَلُوهُ اَوَّلَ مَرَّةٍ وَلِيُتَبِّرُوا مَا عَلَوْا تَتْب۪يرًا

“İyilik ederseniz kendinize iyilik etmiş olursunuz. Kötülük ederseniz o da kendinizedir. İki vaadden ikincisinin vakti gelince, yüzünüzü üzüntüye sokmaları, kötülük yapmaları, önceden Mescid’e girdikleri gibi girmeleri, ele geçirdikleri yerleri harap etmeleri için onları tekrar göndereceğiz.” (İsrâ 17/7)

عَسٰى رَبُّكُمْ اَنْ يَرْحَمَكُمْۚ وَاِنْ عُدْتُمْ عُدْنَاۢ وَجَعَلْنَا جَهَنَّمَ لِلْكَافِر۪ينَ حَص۪يرًا

“Umulur ki Rabbiniz size merhamet eder. Eğer yine eski duruma dönerseniz, biz de (cezaya) döneriz. Biz cehennemi kâfirlere bir zindan yapmışızdır.” (İsrâ 17/8)

Bu tarihi süreçte Yahudilerin karakter ve akideleri:

1- Her dönemde olduğu gibi bu dönemde de Allah’a, vahye, peygamberlere ve birbirlerine karşı güvensizlikleri
2- Şahsi menfaatleri neyi gerektiriyorsa onu yapmaktan geri durmamaları
3- Aralarında ittifak varmış gibi gözükse de aslında birbirlerine düşmanlıklarının ileri boyutta olmaları
4- Verdikleri sözlere ve yaptıkları antlaşmalara asla uymamaları
5- Gittikleri veya kaldıkları her yerde fitne, fesat, karmaşa ve kargaşa oluşturmaları

لَا يُقَاتِلُونَكُمْ جَم۪يعًا اِلَّا ف۪ي قُرًى مُحَصَّنَةٍ اَوْ مِنْ وَرَٓاءِ جُدُرٍۜ بَأْسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَد۪يدٌۜ تَحْسَبُهُمْ جَم۪يعًا وَقُلُوبُهُمْ شَتّٰىۜ ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَعْقِلُونَۚ

“Onlar müstahkem şehirlerde veya siperler arkasında bulunmaksızın sizinle toplu halde savaşamazlar. Kendi aralarındaki savaşları ise çetindir. Sen onları derli toplu sanırsın, hâlbuki kalpleri darmadağınıktır. Böyledir, çünkü onlar aklını kullanmayan bir topluluktur.” (Haşr 59/14)

Yahudiler kendilerine kaç peygamber geldiklerine inanırlar?  Net bir sayı olmasa da Hz. Yûşâ ile son peygamber Malaki’ye kadar 42 peygamber geldiğine inanırlar.

Yahudilere Göre Peygamberler:

1	Yuşa	2	Pinhas	3	Elkana
4	Samuel	5	Dâvûd	6	Gad
7	Natan	8	Asaf	9	Heman
10	Yedutun	11	Şilo’lu Ahiya	12	Süleyman
13	İddo	14	Azariya b. Oded	15	Hanani
16	Yehu b. Hanani	17	Eliya	18	Mihayihu
19	Elişa	20	Hiziel b. Zekeriya	21	Eliezer b. Dodavahu
22	Zekeriya b. Yehoyada	23	Amoz	24	Yeşaya
25	Zekeriyahu	26	Oded	27	Yeremya
28	Uriya b. Şemayahu	29	Hezekiel	30	Daniel
31	Hoşea b. Beeri	32	Amos	33	Mika
34	Ovadiya	35	Yonah	36	Yoel
37	Nahum	38	Habakkuk	39	Tzefanya b. Kuşi
40	Haggay	41	Zekeriya	42	Malaki

Âyetler: Bakara 2/61, 87, 91; Âl-i İmrân 3/21, 112, 181; Nisâ 4/155; Mâide 5/70

وَاِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسٰى لَنْ نَصْبِرَ عَلٰى طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْاَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّٓائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَاۜ قَالَ اَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذ۪ي هُوَ اَدْنٰى بِالَّذ۪ي هُوَ خَيْرٌۜ اِهْبِطُوا مِصْرًا فَاِنَّ لَكُمْ مَا سَاَلْتُمْۜ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَالْمَسْكَنَةُ وَبَٓاؤُ۫ بِغَضَبٍ مِنَ اللّٰهِۜ ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِاٰيَاتِ اللّٰهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيّ۪نَ بِغَيْرِ الْحَقِّۜ ذٰلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ۟

“Hani siz, “Ey Mûsâ! Biz bir tek yiyecekle dayanamayacağız. Bizim için rabbine dua et de bize toprağın mahsullerinden; sebzelerinden, kabakgillerinden, sarımsağından, mercimeğinden, soğanından bitirsin” demiştiniz. Mûsâ ise, “İyiyi kötü ile değişmek mi istiyorsunuz? Şehre inin; istedikleriniz orada var” dedi. Zillete, fakru zarûrete mahkûm oldular; Allah’ın gazabına uğradılar. Bu durum, Allah’ın âyetlerini inkâr etmeleri ve haksız yere peygamberleri öldürmelerinin, bütün bunlar da isyan etmeleri ve haddi aşmalarının sonucuydu.” (Bakara 2/61)

10 önemli konu:

1- Hz. Dânyâl’in doğumu
2- Esir edilerek Babil’e götürülüşü
3- Zindana atılması ve orada Hz. Yûsûf gibi bir hayat yaşaması
4- Buhtunnasr’ın rüyasını tabir etmesi ve özgürlüğüne kavuşması
5- Buhtunnasr’ın yanında kazandığı itibarı
6- Buhtunnasr’dan talepleri ve sonraki hayatı
7- Babil beldesinden ayrılması
8- Huzistan ve Şuş şehirlerindeki tebliğ faaliyetleri
9- Tarsus’a gelip gelmediği
10- Vefatı ve ona nispet edilen kabir ve makamları

Allah Resûlü’nün (sas) dünyevî anlamda başarısının üç önemli sebebi:

1- Elinin altındaki insanları iyi değerlendirmesi ve doğru istihdam etmesi
2- Düşmanını iyi tanıması ve ona göre stratejiler üretmesi
3- Tedriciliği esas alması ve asla başta heyecan olmak üzere hiçbir duygu ve düşünceyi israf etmemesi

(524)