Hz. Mûsâ (as) Sahâbe’yi Nasıl Eğitti? | Muhammed Emin Yıldırım

Siret-i Enbiyâ derslerimiz Hz. Mûsâ’nın bereketli hayatı ile devam ediyor. Bu hafta Muhammed Emin Yıldırım hocamız, “Hz. Mûsâ (as) Sahâbe’yi Nasıl Eğitti?” serlevhasının altında, Sahâbe’nin Hz. Mûsâ hakkındaki ayet ve hadislerden nasıl etkilendiklerini ve nasıl kendi dünyalarına mesajlar aldıklarını örneklerle anlattı. Dersin son bölümünde ise Hz. Mûsâ’nın (as) hayatındaki örnek ve ibret şahsiyetlere değindi. Haftaya konumuz o ibret şahsiyetlerden biri olan Firavun olacak…

Dersten Cümleler

Sahâbe bir Kur’ân cemaatidir.
Sahâbe kıvamı, ideal iman kıvamıdır.
Sahâbe bizim Müslümanlığımızın aynalarıdır.

يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا لَا تَكُونُوا كَالَّذ۪ينَ اٰذَوْا مُوسٰى فَبَرَّاَهُ اللّٰهُ مِمَّا قَالُواۜ وَكَانَ عِنْدَ اللّٰهِ وَج۪يهاً

“Ey iman edenler! Siz de Mûsâ’ya eziyet edenler gibi olmayın. Nihayet Allah onu, dedikleri şeyden temize çıkardı. O, Allah yanında çok şerefli idi.” (Ahzâb 33/69)

Ayetin mesajları:

1. İman edenlere siz Yahudiler gibi olmayın; diyor.
2. Yahudilerin Hz. Mûsâ’ya çok eziyet ettiklerini; belirtiyor.
3. Sakın siz Peygamberinize onlar gibi eziyet etmeyin; diye uyarıyor.
4. Allah (cc) atılan tüm iftiralardan Hz. Mûsâ’yı temize çıkardığının; altını çiziyor.
5. Hz. Mûsâ (as) Allah katında çok ama çok şereflidir; hakikatini belirtiyor.

Ahzâb Sûresi, Hizipler yani Hendek Savaşı’ndan sonra nazil olmaya başlıyor…

Sûre 73 ayetten oluşuyor; birçok önemli konuya temas ediyor ama en önemli mesajı bu sûrenin Peygamber algısı ve Peygamber ile kurulması gereken hukuktur.

“Ey Peygamber! Allah’tan kork, kâfirlere ve münafıklara boyun eğme. Elbette Allah her şeyi bilmekte ve her şeyi yerli yerince yapmaktadır.” (Ahzâb 33/1)

Ahzâb 33/69’un açıklaması tefsirlerde nasıl geçiyor?

1. Hz. Mûsâ’ya “Sen ve Rabbin gidin savaşın!” (Mâide 5/24) demeleri

2. Hz. Mûsâ’ya “Allah’ı açıktan görmedikçe iman etmeyeceğiz!” (Bakara 2/55) demeleri

3. Hz. Mûsâ’ya “Tek bir yemeğe dayanamayız!” (Bakara 2/61) demeleri(Râzî, et-Tefsîru’l-Kebîr, c. 25, s. 234)

4. Hz. Mûsâ’nın hayâsı, hayâsızların eziyet etmelerine sebebiyet vermesi (Taberî, Câmi’u’l-Beyân, c. 19, s. 190-193)

5. Hz. Mûsâ’nın bedensel eksikliklerinin olduğunu söyleyerek eziyet etmeleri(İbn Atiyye, el-Muharraru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz, c.4, s.401)

6. Hz. Mûsâ’nın Hz. Hârûn’u öldürdüğü iftirası(Beydâvî, Envâru’t-Tenzîl, c. 4, s. 239)

7. Hz. Mûsâ’nın sihir ve cine tutsak olduğunu iddia etmeleri (Ebû Hayyân, el-Bahru’l-Muhît, c. 7, s. 243)

8. Hz. Mûsâ’ya bir oyun kurarak zina iftirasında bulunmaları(Beydâvî, Envâru’t-Tenzîl, c. 4, s. 239)

9. Hz. Mûsâ’nın kuşlu kadın (Etiyopyalı kadın) ile evlenmesi ve bunun üzerinden yapılan eziyetler(Raşî, Bamidbar, c.4, s.72)

10. Hz. Mûsâ’ya “Çölde ölmektense Mısırlılara köle olmak bizim için daha hayırlıdır” diyerek eziyet etmeleri(Çıkış, 16, 3)

Sahâbe’den Örnekler

1. Akabe’de Ebü’l-Heysem Mâlik b. Teyyihân’ın sözü
2. Bedir’de Miktâd b. Amr’ın tavrı
3. Bedir’de Sa’d b. Muâz’ın duruşu
4. Kurayzaoğulları kuşatmasında Hz. Ali’nin durumu
5. Habeşistan’da Amr b. Ümeyye’nin Necaşi ile konuşması

Akabe’de Ebü’l-Heysem Mâlik b. Teyyihân’ın sözü

“Yâ Resulallah! İsrâiloğullarından on iki nakîb (temsilci) Mûsâ b. İmrân’a ne üzerine bey’at etti ise, ben de sana onun üzerine bey’at ediyorum!”

Bedir’de Miktâd b. Amr’ın tavrı

Hz. Ebû Bekir: “Ya Resûlullah! Bizler sana inandık, sana teslim olduk. Ne dersen, nasıl bir karar alırsan, savaşsa savaş, dönmekse dönmek, bize düşen senin emrini yerine getirmektir…”

Hz. Ömer: “Ya Resûlullah! İşte kılıçlarımız, işte biz… Bizler hepimiz senin elindeki kılıç gibiyiz. Bizleri nasıl istersen öyle kullan ya bizleri çek ve savaş, ya bizleri kınına sok ve geri dön, sen bilirsin. Her iki durumda da bizden en ufak bir itiraz duymayacaksın.”

Miktad b. Amr: “Ya Resûlullah! Allah sana ne emrediyorsa sen onu yap. Vallahi biz hep senin sağında, solunda, önünde ve arkanda olacağız. Biz asla Beni İsrâil’in peygamberleri Mûsâ’ya dedikleri gibi, “Ey Mûsâ! Sen ve Rabbin gidin savaşın biz burada seni bekliyoruz” demeyeceğiz. Bizim sözümüz “Ya Resûlullah sen git bizde arkandan gelelim, sen yürü bizde seninle beraber yürüyelim.” 

Bedir’de Sa’d b. Muâz’ın duruşu

Sa’d b. Muâz: “Ya Resûlullah! Herhalde sen Ensâr’ın bu konudaki fikrini öğrenmek istiyorsun.” Efendimiz (sas) mübarek başını sallayarak evet dedi. Sa’d devam etti: “Ya Resûlullah! Bizler sana iman ettik, Akabe’de el uzatıp söz verdik. Ne yaparsan yap biz seninle beraberiz. Vallahi ya Resûlullah bize işaret etsen ve desen ki, dalın şu Kızıldeniz’e bizden hiçbiri geri durmayacak, arkalarına dahi bakmadan senin emrini yerine getirme adına denize dalacaktır…”

Kurayzaoğulları kuşatmasında Hz. Ali’nin durumu

Hz. Ali: “Yâ Resûlallah! Şu necis adamların/pislerin, kötülerin yakınlarına kadar senin varman gerekmez!” dedi.

Peygamberimiz (sas): “Üzülme Ali! Mûsâ bundan daha ağırları ile karşılaşmış, daha çok üzülmüştü…” dedi.

Peygamberimiz (sas): “Ey maymunların kardeşleri! Allah sizi rahmetinden uzak kılsın! Nihayet Allah sizi hor, hakîr kıldı mı? Belâsını, azabını üzerinize indirdi mi? Demek, siz bana sövüyorsunuz ha?!” dedi.

Yahudiler “Mûsâ’ya indirilmiş olan Tevrat üzerine yemin ederiz ki, biz sana böyle bir şey yapmadık!” diye karşılık verdiler.

İçlerinden biri: “Ey Ebû’l-Kasım! Sen sözünü bilmezlerden değildin! Sen bundan önce hiç ağır kelime kullanmazdın!” dediler.(Vâkidi, Kitâbu’l-Megâzî, s. 298; Diyarbekrî, Târîhu’l-Hamîs, c. 1, s. 494)

Habeşistan’da Amr b. Ümeyye’nin Necaşî ile konuşması

Necaşî: “Eğer yanına kadar gitmeye imkân bulsaydım, muhakkak giderdim! Allah’ı şahit tutarak söylerim ki: O, Kitab Ehli olan Yahudilerle Nasrânîlerin [Hıristiyanların] geleceğini bekleyip durdukları ümmî peygamberdir! Mûsâ Peygamber, ‘Merkebe biner!’ diyerek Îsâ Peygamberin geleceğini müjdelediği gibi; Îsâ Peygamber de, Deveye biner!’ diyerek Muhammed Peygamberin geleceğini öylece müjdelemiştir…” (İbn Kayyım, Zâdu’l-mead, c. 3, s. 71, İbn Seyyid, Uyûnu’l-eser, c. 2, s. 264)

Ebû Vâkıd el-Leysî bize naklediyor, diyor ki: “Peygamber Aleyhisselamla birlikte Huneyn’e giderken birileri gelip dedi ki: “Yâ Resûlallah! Zât-ı Envat gibi, bize de bir Zât-ı Envat ihdas etsen?”

Resûlullah Aleyhisselam: ‘Allahuekber! Varlığım kudret elinde bulunan Allah’a yemin ederim ki; siz de Mûsâ’ya kavminin dedikleri gibi bir söz söylediniz! Onlar: ‘Ey Mûsâ! Onların nasıl ilahları varsa, sen de bize öyle bir ilah yap!’ demişler, Mûsâ da: ‘Siz ne kadar cahillik eden bir kavimsiniz!?’ demişti. O Zât-ı Envat geleneği, sizden öncekilerin geleneği idi.  Musa Aleyhisselama kavmi de tıpkı böyle yapmıştı!’ buyurdu ve bu davranışı Müslümanlara hiç yakıştıramadı ve onları kınadı.” (Vâkıdî, Kitabü’l-Meğazi, c. 3, s. 891)

Hz. Mûsâ’nın hayatındaki şahsiyetleri üç başlık altında toparlayabiliriz:

1. Hz. Mûsâ’nın hayatındaki kadınlar
2. Hz. Mûsâ’nın karşısındaki güçler
3. Hz. Mûsâ’nın yanındaki şahıslar

Hz. Mûsâ’nın hayatındaki kadınlar

1. Şefkat Kahramanı Bir Anne Yokebed (Hz. Mûsâ’nın Annesi)
2. Kemale Ermiş Bir Kadın Hz. Âsiye (Hz. Mûsâ’nın Anneliği)
3. Peygambere Meryemce Abla Olmak (Hz. Mûsâ’nın Ablası)
4. Peygamber Kızı, Peygamber Hanımı Safura (Hz. Mûsâ’nın Hanımı)
5. Zor Olanı Başaran Bir Hanım Elişeva (Hz. Mûsâ’nın Yengesi, Hz Hârûn’un Hanımı)
6. Duruş Sahibi Bir Kadın Maşide (Hz. Mûsâ’ya inanan mü’mine bir kadın)

Hz. Mûsâ’nın karşısındaki güçler

– Firavun
– Meleler
– Hâmân
– Kârûn
– Bel’am
– Samiri

Hz. Mûsâ’nın yanındaki şahıslar

1. Peygambere kardeş ve yardımcı olan peygamber Hz. Hârûn (as)
2. Kayınbabası ve hocası Hz. Şuayb (as)
3. Hz. Mûsâ’nın genç yardımcısı (fetâ) Yûşa‘ b. Nûn (as)
4. “Firavun’un ailesindeki mü’min/ Mü’min-i Âli Firavun
5. İlâhî bilgi ve hikmetlerle donatılan bir rehber: Hz. Hızır (as)
6. Hz. Mûsâ’nın sadık ve salih ashâbı

Üç cümleyi tefekkür edelim:

– Firavun’a kızıp firavunluğa hayran olmak
– Firavun’a kızıp firavunluğa dost olmak
– Firavun’a kızıp firavunluk yapmak

(810)