Şahitlik Hukuku / Buhari

Şahitlik Bölümü

بَاب إِذَا شَهِدَ شَاهِدٌ أَوْ شُهُودٌ بِشَيْءٍ وَقَالَ آخَرُونَ مَا عَلِمْنَا ذَلِكَ يُحْكَمُ بِقَوْلِ مَنْ شَهِدَ قَالَ الْحُمَيْدِيُّ هَذَا كَمَا أَخْبَرَ بِلَالٌ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَّى فِي الْكَعْبَةِ وَقَالَ الْفَضْلُ لَمْ يُصَلِّ فَأَخَذَ النَّاسُ بِشَهَادَةِ بِلَالٍ كَذَلِكَ إِنْ شَهِدَ شَاهِدَانِ أَنَّ لِفُلَانٍ عَلَى فُلَانٍ أَلْفَ دِرْهَمٍ وَشَهِدَ آخَرَانِ بِأَلْفٍ وَخَمْسِ مِائَةٍ يُقْضَى بِالزِّيَادَةِ

Bir Şahit ya da Birkaç Şahit Birşeye Şahitlik Ettiğinde ve Diğer Bir Grup da “Biz Bunu Bilmiyoruz” Dediklerinde Şahitlerin Sözüyle Hüküm Verilir

el-Humeydî bu görüştedir. Nitekim Bilâl (r.a.), Peygamber’in Kâbe’nin içinde namaz kıldığını haber verdi. Fadl ise namaz kılmadığını söyledi. İnsanlar Bilâl’in şahitliğini aldılar.

Eğer iki şahit, Filan kimsenin Filandan bin dirhem alacağı var, diye şahitlik yapar, diğer iki şahit de bin beş yüz dir¬hem alacağı var diye şahitlik yaparlarsa, hüküm yine böyledir: Fazla olanla hüküm verilir.

1 – حَدَّثَنَا حِبَّانُ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ أَخْبَرَنَا عُمَرُ بْنُ سَعِيدِ بْنِ أَبِي حُسَيْنٍ قَالَ أَخْبَرَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِي مُلَيْكَةَ عَنْ عُقْبَةَ بْنِ الْحَارِثِ أَنَّهُ تَزَوَّجَ ابْنَةً لِأَبِي إِهَابِ بْنِ عَزِيزٍ فَأَتَتْهُ امْرَأَةٌ فَقَالَتْ قَدْ أَرْضَعْتُ عُقْبَةَ وَالَّتِي تَزَوَّجَ فَقَالَ لَهَا عُقْبَةُ مَا أَعْلَمُ أَنَّكِ أَرْضَعْتِنِي وَلَا أَخْبَرْتِنِي فَأَرْسَلَ إِلَى آلِ أَبِي إِهَابٍ يَسْأَلُهُمْ فَقَالُوا مَا عَلِمْنَا أَرْضَعَتْ صَاحِبَتَنَا فَرَكِبَ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِالْمَدِينَةِ فَسَأَلَهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَيْفَ وَقَدْ قِيلَ فَفَارَقَهَا وَنَكَحَتْ زَوْجًا غَيْرَهُ

Ukbe İbnu’l-Hâris (r.a.), Ebu İhâb’ın kızı ile evlenmişti. Bir kadın gelip: Ukbe’ye de, evlendiği kadına da ben süt emzirdim, dedi. Ukbe de ona: Senin beni emzirdiğini bilmiyorum ve sen bunu bana daha önce söylemedin, dedi. Ukbe, Ebu İhâb ailesine bir haberci yolladı bu konuyu sordu. Onlar: Biz o kadının kızımızı emzirdiğini bilmiyoruz, dediler. Bunun üzerine Ukbe bineğine binip Medine’ye Peygamber’in yanına gitti ve Peygamber’e bunun hükmünü sordu. Resûlullah (s.a.): “Bu söz söylendiği halde (sen nasıl duruyorsun?)” buyurdu. Bunun üzerine Ukbe, o kadından ayrıldı ve o kadın da başka biriyle evlendi. (Buhârî, Şehâdet, 4, Hadis: 2640)
Ravi Tanıtımı

1. Hibbân (ö. 233)
Hibbân b. Musa b. Sevvâr es-Sülemî, Ebu Muhammed el-Mervezî.

2. Abdullah (ö. 181)
Abdullah b. el-Mübârek b. Vâdih el-Hanzalî et-Temîmî mevlahum, Ebu Abdurrahman el-Mervezî.

3. Ömer b. Saîd b. Ebi Hüseyn (ö. ?)
Ömer b. Saîd b. Ebi Hüseyn el-Kureşî en-Nevfelî.

4. Abdullah b. Ebi Müleyke (ö. 117)
Abdullah b. Ubeydullah b. Ebi Müleyke Züheyr b. Abdullah b. Cüd`ân el-Kureşî et-Teymî, Ebu Bekr veya Ebu Muhammed el-Mekkî.

5. Ukbe b. el-Hâris (ö. 50)
Ukbe b. el-Hâris b. Âmir b. Nevfel b. Abdimenâf el-Kureşî, Ebu Serve`a el-Mekkî. Mekke’nin fethi günü Müslüman olmuştur. Sahabîdir.

بَاب الشُّهَدَاءِ الْعُدُولِ وَقَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى : { وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ } وَ { مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنْ الشُّهَدَاءِ }

Şahitler Adaletli Olmalı

…Ve içinizden adalet sahibi iki kişiyi de şahit yapın… (Talâk 65/2)

… Razı olacağınız şahitlerden bir erkekle iki kadın (yeter)… (Bakara 2/282)

2 – حَدَّثَنَا الْحَكَمُ بْنُ نَافِعٍ أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ عَنْ الزُّهْرِيِّ قَالَ حَدَّثَنِي حُمَيْدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُتْبَةَ قَالَ سَمِعْتُ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ يَقُولُ : إِنَّ أُنَاسًا كَانُوا يُؤْخَذُونَ بِالْوَحْيِ فِي عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَإِنَّ الْوَحْيَ قَدْ انْقَطَعَ وَإِنَّمَا نَأْخُذُكُمْ الْآنَ بِمَا ظَهَرَ لَنَا مِنْ أَعْمَالِكُمْ فَمَنْ أَظْهَرَ لَنَا خَيْرًا أَمِنَّاهُ وَقَرَّبْنَاهُ وَلَيْسَ إِلَيْنَا مِنْ سَرِيرَتِهِ شَيْءٌ اللَّهُ يُحَاسِبُهُ فِي سَرِيرَتِهِ وَمَنْ أَظْهَرَ لَنَا سُوءًا لَمْ نَأْمَنْهُ وَلَمْ نُصَدِّقْهُ وَإِنْ قَالَ إِنَّ سَرِيرَتَهُ حَسَنَةٌ

Ömer İbnu’l-Hattâb (r.a.) o şöyle diyordu: Bir takım insanlar Resûlullah (s.a.) zamanında vahiy ile durumları ortaya çıkardı. Şim¬di vahiy kesilmiştir. Biz ancak sizleri yaptıklarından tesbit ettiklerimizle cezalandırırız. Kimin iyi durumu varsa, onu emîn kılarız ve kendimize yakınlaştırırız. Onun gizli işlerini araştırmak bize düşmez. Gizli işleri hususunda Allah hesaba çeker. Her kimin kötü durumu varsa, o, gizli işlerinin güzel oldu¬ğunu söylese de, biz onu emîn saymaz ve tasdik etmeyiz. (Buhârî, Şehâdet, 5, Hadis: 2641)
Ravi Tanıtımı

1. el-Hakem b. Nâfi` (ö. 221)
el-Hakem b. Nâfi` el-Behrânî, Ebu’l-Yemân el-Hımsî.

2. Şuayb (ö. 162, 163)
Şuayb b. Ebi Hamza Dînâr el-Kureşî, Ebu Bişr el-Hımsî.

3. ez-Zührî (ö. 124)
Muhammed b. Müslim b. Ubeydullah b. Abdullah b. Şihab el-Kureşî ez-Zührî Ebubekir el-Medenî.

4. Humeyd b. Abdurrahman b. Avf (ö. 95)
Humeyd b. Abdurrahman b. Avf el-Kureşî ez-Zührî, Ebu İbrahim veya Ebu Abdurrahman ya da Ebu Osman el-Medenî.

5. Abdullah b. Utbe (ö. 74)
Abdullah b. Utbe b. Mesud el-Hüzelî, Ebu Abdullah el-Medenî.

6. Ömer b. el-Hattâb (ö. 23)
بَاب لَا يَشْهَدُ عَلَى شَهَادَةِ جَوْرٍ إِذَا أُشْهِدَ

Zulüm ve Haksızlığa Şahitlik İstenildiğinde, Şahitlik Yapılmaz

3 – حَدَّثَنَا آدَمُ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ حَدَّثَنَا أَبُو جَمْرَةَ قَالَ سَمِعْتُ زَهْدَمَ بْنَ مُضَرِّبٍ قَالَ سَمِعْتُ عِمْرَانَ بْنَ حُصَيْنٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ : قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَيْرُكُمْ قَرْنِي ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ قَالَ عِمْرَانُ لَا أَدْرِي أَذَكَرَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَعْدُ قَرْنَيْنِ أَوْ ثَلَاثَةً قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنَّ بَعْدَكُمْ قَوْمًا يَخُونُونَ وَلَا يُؤْتَمَنُونَ وَيَشْهَدُونَ وَلَا يُسْتَشْهَدُونَ وَيَنْذِرُونَ وَلَا يَفُونَ وَيَظْهَرُ فِيهِمْ السِّمَنُ

İmrân b. Husayn’den (r.a.) rivayet edildiğine göre Peygamber (s.a.) şöyle buyurdu: “Sizin hayırlınız, benim yaşadığım asırda yaşandır. Sonra bunların arkasından gelenler, daha sonra onları takip edenlerdir”. İmrân: Peygamber kendi asrından sonra ha¬yırlı asır olarak iki asır mı, yoksa üç asır mı zikretti; bilmiyorum, de¬miştir. Peygamber (s.a.) devamla şöyle buyurdu: “Sizden sonra bir ka¬vim gelecektir ki onlar hıyanet edecekler, kimse bunlara güvenmeyecek, istenmeden şahitlik edecekler, söz verecekler, sözlerinde durmayacaklardır. Bunlar şişko olacaklar”. (Buhârî, Şehâdet, 9, Hadis: 2651)
Ravi Tanıtımı

1. Âdem (ö. 220, 221)
Âdem b. Ebi İyâs Abdurrahman b. Muhammed, Ebu’l-Hasen el-Askalânî.

2. Şu`be (ö. 160)
Şu`be b. el-Haccâc b. el-Verd el-Atekî el-Ezdî.

3. Ebu Cemre (ö. 128)
Nasr b. İmrân b. İsâm b. Vâsi’ ed-Dubaî el-Basrî.

4. Zehdem b. Mudarrib (ö. ?)
Zehdem b. Mudarrib el-Ezdî, Ebu Müslim el-Basrî

5. İmrân b. Husayn (ö. 52)
İmrân b. Husayn b. Ubeyd b. Halef, Ebu Necîd el-Ezdî. İmrân b. Husayn ve Ebu Hüreyre Hayber fethi günü Müslüman oldular.

بَاب مَا قِيلَ فِي شَهَادَةِ الزُّورِ لِقَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ : { وَالَّذِينَ لَا يَشْهَدُونَ الزُّورَ } وَكِتْمَانِ الشَّهَادَةِ لِقَوْلِهِ : { وَلَا تَكْتُمُوا الشَّهَادَةَ وَمَنْ يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ } { تَلْوُوا } أَلْسِنَتَكُمْ بِالشَّهَادَةِ

Yalan Şahitlik Hakkında Söylenenler

“Onlar ki yalan yere şahitlik etmezler…” (Furkan 25/72) Ve Şahitliği gizlemek

“Şahitliği gizlemeyin. Kim onu gizlerse, onun kalbi bir günahkârdır. Allah ne yaparsanız hakkıyle bilendir” (Bakara 2/283)

“…eğip bükerseniz…” (Nisa 4/135), şahitlikte dillerinizi eğip bükerseniz; doğruyu söylemezseniz demektir.

4 – حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُنِيرٍ سَمِعَ وَهْبَ بْنَ جَرِيرٍ وَعَبْدَ الْمَلِكِ بْنَ إِبْرَاهِيمَ قَالَا حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي بَكْرِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ : سُئِلَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ الْكَبَائِرِ قَالَ الْإِشْرَاكُ بِاللَّهِ وَعُقُوقُ الْوَالِدَيْنِ وَقَتْلُ النَّفْسِ وَشَهَادَةُ الزُّورِ
تَابَعَهُ غُنْدَرٌ وَأَبُو عَامِرٍ وَبَهْزٌ وَعَبْدُ الصَّمَدِ عَنْ شُعْبَةَ

Enes b. Mâlik (r.a.) şöyle dedi: Peygamber’e (s.a.) bü¬yük günahların ne olduğu soruldu. Peygamber (s.a.) şöyle buyurdu: “Allah’a ortak koşmak, ana-babaya eziyet etmek, (haksız olarak) insan öldürmek, yalancı şahitlik yapmaktır”.

Bu hadisi Şu`be’den rivayet etmekte Gunder, Ebu Âmir, Behz ve Abdussamed, Vehb b. Cerîr’e mutâbaat etmişlerdir. (Buhârî, Şehâdet, 10, Hadis: 2653)
Ravi Tanıtımı

1. Abdullah b. Münîr (ö, 243)
Abdullah b. Münîr, Ebu Abdurrahman el-Mervezî.

2. Vehb b. Cerîr (ö. 206)
Vehb b. Cerîr b. Hâzim b. Zeyd b. Abdullah b. Şüca` el-Ezdî, Ebu’l-Abbas el-Basrî.

3. Abdulmelik b. İbrahim (ö. 204)
Abdulmelik b. İbrahim el-Ceddî, Ebu Abdullah el-Hicâzî.

4. Şu`be (ö. 160)
Şu`be b. el-Haccâc b. el-Verd el-Atekî el-Ezdî mevlahum, Ebu Bistâm el-Vâsıtî.

5. Ubeydullah b. Ebi Bekr b. Enes (ö. ?)
Ubeydullah b. Ebi Bekr b. Enes b. Mâlik, Ebu Muaz el-Basrî.

6. Enes (ö. 91)
Enes b. Mâlik en-Nadr b. Damdam, Ebu Hamza el-Ensârî el-Hazrecî.

بَاب شَهَادَةِ النِّسَاءِ وَقَوْلِهِ تَعَالَى : { فَإِنْ لَمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ }

Kadınların Şahitliği

“Eğer iki erkek bulunmazsa, o halde razı olacağınız şahitlerden bir erkekle iki kadın olur. Kadınlardan biri unutursa, diğeri hatırlatır…” (Bakara 2/282)

5 – حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي مَرْيَمَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ أَخْبَرَنِي زَيْدٌ عَنْ عِيَاضِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ أَلَيْسَ شَهَادَةُ الْمَرْأَةِ مِثْلَ نِصْفِ شَهَادَةِ الرَّجُلِ قُلْنَ بَلَى قَالَ فَذَلِكَ مِنْ نُقْصَانِ عَقْلِهَا

Ebu Saîd el-Hudrî’den rivayet edildiğine göre Peygamber (s.a.): “Kadının şahitliği erkeğin şahitliğinin yarısı değil midir?” diye sordu. Biz: Evet öyledir, dedik. Peygamber: “İşte bu aklının eksikliğindendir” buyurdu. (Buhârî, Şehâdet, 12, Hadis: 2658)
Ravi Tanıtımı

1. İbn Ebi Meryem (ö. 224)
Saîd b. Ebi Meryem el-Hakem b. Muhammed b. Sâlim el-Cumahî, Ebu Muhammed el-Mısrî.

2. Muhammed b. Cafer (ö. ?)
Muhammed b. Cafer b. Ebi Kesir el-Ensârî el-Medenî.

3. Zeyd (ö. 136)
Zeyd b. Eslem el-Kureşî el-Adevî, Ebu Usame veya Ebu Abdullah el-Medenî.

4. İyâd b. Abdullah (ö. 100’lerin başı)
İyâd b. Abdullah b. Sa`d b. Ebi Serh el-Kureşî el-Âmirî el-Mekkî.

5. Ebu Saîd el-Hudrî (ö. 63, 65 veya 74)
Sa`d b. Mâlik b. Sinân b. Ubeyd, Ebu Saîd el-Hudrî.

(1246)